Geschreven door Jean Duval
Foto: Achraf Bellali
Tienduizenden woedende Marokkanen gingen vorig weekend en de hele week erna de straat op nadat een visverkoper in Al-Hoceima geplet werd in een vuilniswagen. Hij probeerde zijn vis die door de lokale politie in beslag was genomen te recupereren. Volgens getuigen van het incident activeerde de politie opzettelijk het compressiegedeelte van de vuilniswagen toen Mouhcine Fikri erin sprong.
Op sociale media werden foto’s van het verpletterde lichaam geplaatst, ze ontlokten razernij en verontwaardigde reacties. Twee Arabische hashtags #طحن_مو ( “Vermaal hem”) en # كلنا_محسن_ففكري (“We zijn allemaal Mouhcine Fikri”) circuleren op het internet. De woede is terug te voeren tot de ‘Hogra’, dat is een Arabische term die verwijst naar het gevoel dat ontstaat bij misbruik en onrechtvaardigheid door de staat. Dit is een krachtig gevoel dat aansluit bij de dagelijkse ervaringen van vele gewone mensen. Het is de beleefde realiteit van minachting, uitbuiting en onderdrukking door de bazen, de landheer, de lokale en regionale ambtenaren, de hoofdonderwijzers, de religieuze leiders, politie, politici en de vazallen van de koning. De onderdrukking van het regime zelf, met andere woorden. Het gevoel wordt ook nog versterkt door een hoge werkloosheidsgraad, lage lonen en hoge prijzen voor levensmiddelen. Veel mensen identificeren zich met het lot van de visverkoper. Een betoger verwoorde het zo: “Iedereen hier voelt zich vermalen door de vuilniswagen”. De vuilniswagen is een metafoor geworden voor het onderdrukkende en uitbuitende systeem. Eén van de slogans op een betoging was: “Mohcine is vermoord, Makhzen is de schuldige”. Makhzen is het woord dat men gebruikt voor de koninklijke staatsinstellingen, de absolute monarchie die de Marokkaanse maatschappij controleert. De mensen begrijpen dat het gedrag van de lokale politieagenten het gevolg is van de aard van het staatsapparaat en het economische systeem.
Social media activisten en de demonstranten geloven het officiële verhaal dat Mouhcine Fikri zelfmoord zou gepleegd hebben of dat het een ongeluk was, niet. Ze zijn ervan overtuigd dat hij opzettelijk gedood is door politie en eisen dat de daders gestraft worden. Uiteraard worden deze beschuldigingen door de politie ontkend.
Er waren massa betogingen, niet enkel in de Noordelijke stad Al-Hoceima, maar ook in Casablanca, Rabat en vele andere plaatsen. Ze ontstonden meestal spontaan, maar de activisten van de oude 20F beweging hebben ze mee georganiseerd. De demonstraties zijn waarschijnlijk de grootste in het koninkrijk sinds de golf van protesten die volgde op de Arabische Lente in 2011. In de Noordelijke regio van het Rif hebben de betogingen het karakter van een opstand en is er een algemene staking afgekondigd. Dit gebied was in het verleden altijd een broeihaard van revolte. De Rif-oorlog in de vroege jaren ’20 die geleid werd door de legendarische Abdel Krim tegen de koloniale overheersing van Spanje en Frankrijk was de eerste massa opstand tegen het imperialisme in de geschiedenis. Restanten van deze geest van revolte zijn nog steeds aanwezig. De overwinning tegen de onderdrukking van de Marokkaanse staat kan echter enkel behaald worden door een gezamenlijke strijd met de rest van de arbeidersklasse en de jongeren in het land. Separatisme zoals wordt bepleit door bepaalde politieke krachten in de Rif zal enkel de revolutionaire beweging tegen het regime verzwakken.
De dood van Mohcine Fikri en de massale verontwaardiging die in heel Marokko erdoor ontstond doet denken aan de arme marktverkoper Mohamed Bouazizi in Tunesië die zichzelf in brand stak in december 2010. Deze tragische gebeurtenis werd de vonk voor de Arabische revolutie. Het is ook niet het eerste ‘incident’ in Marokko dit jaar. Tientallen die slachtoffer waren van brutaliteiten en vernederingen van de autoriteiten hebben zelfmoord gepleegd voor officiële gebouwen of op openbare marktplaatsen. De golf van massaprotest komt niet als een verrassing. Alle noodzakelijke sociale en politieke ingrediënten waren al aanwezig, wachtend op een ‘incident’, een vonk om te ontvlammen. Sinds het begin van de Arabische revolutie is de situatie er nergens in het Midden-Oosten beter op geworden. In het afgelopen jaar waren er twee keer massale rellen in Tunesië, als reactie op het brutale besparingsbeleid. Egypte balanceert op de rand van een nieuwe sociale explosie terwijl het land dieper en dieper in een spiraal van recessie, aanvallen op de levensstandaard en toenemende repressie valt. De dagen van de nieuwe farao, Abdul Fatah al-Sisi zijn geteld. Om de nieuwe beweging te doen slagen kan deze zich niet beperken tot de vervanging van één president of koning door een andere. Hun doel moet het vernietigen van het oude staatsapparaat en het kapitalistische systeem zijn om het te vervangen door een democratische arbeidersstaat met een geplande economie.
De autoriteiten leven in angst voor een herhaling van de heftige gebeurtenissen tijdens de Arabische revolutie. Het Marokkaanse regime hield stand tegen de storm van de revolutie dankzij een combinatie van materiële toegevingen, cosmetische hervormingen en de corruptie van de leiders van de vakbond en de protestbeweging. Dit gaf een impressie van stabiliteit onder de ‘wijze en progressieve leiding’ van de koning. Het voedde het idee van de ‘Marokkaanse uitzondering’ in het Midden-Oosten. Ze dachten dat ze de massa’s getemd hadden. De Marokkaanse marxisten hebben altijd het tegenovergestelde geargumenteerd. Onze analyse is bevestigd geweest door de recente gebeurtenissen, tegen al de gedemoraliseerde perspectieven en doemscenario’s van alle linkse tendensen in het land.
De koning, Mohamed VI, heeft zijn vertegenwoordiger naar de familie van het slachtoffer gestuurd en heeft zijn medeleven betuigd. Hij heeft ook een onderzoek beloofd. Het ministerie van binnenlandse zaken en van justitie deden hetzelfde. Dit is niet de eerste keer dat de autoriteiten ‘een grondig en transparant onderzoek’ beloven. Ze leiden echter nooit tot iets. De staat is bedrieglijk. Alle officiële instanties proberen wanhopig de schijn hoog te houden door hun medeleven te betuigen. De bedoeling is om zichzelf te beschermen tegen diepgaandere ondervragingen. Indien nodig zal het regime enkele politiemensen opofferen om de woedende massa te kalmeren. Het regime zal trachten te leunen op de leiders van de gediscrediteerde partijen, maar ook op de reformistische linkse leiders en de Islamieten van Al Adl Wal Ihssane om de beweging te laten doodbloeden. Maar fundamenteel zal er niets veranderen. Het zal enkel de roep voor een echte revolutionaire partij versterken. Een revolutionaire partij die in staat zal zijn om de massa’s te helpen een socialistische revolutie te voeren. De enige revolutie die de noden van de mensen zal kunnen oplossen. Een nieuwe fase in de Marokkaanse revolutie is aangebroken. De Marokkaanse massa’s zullen terug aanknopen bij de evenementen van 2011 waar ze het einde van het regime eisten.
Dit artikel werd eerder gepubliceerd op Vonk