Mektoub Gue
Graag neem ik jullie mee naar de grootste protestmars ooit van de Algerijnse imazighen op 14 juni 2001 (na vandaag 16 jaar geleden), genaamd: Tafsut Taberkant oftewel de zwarte lente.
Op 18 april 2001 was de 18 jarige student Massinissa Guermah gearresteerd door de Algerijnse Gendarmerie. De commandant van de Gendarmerie verklaarde dat deze jonge student is opgepakt n.a.v. agressief gedrag en diefstal. Echter, was er geen bewijslast en is tot de dag van vandaag onduidelijk wat de grondredenen waren waarom en waarvoor hij opgepakt werd.
Twee dagen later na zijn arrestatie is Massinissa tijdens zijn hechtenis overleden aan een schotwond. Uit een verklaring van zijn vriend die ook was opgepakt, hoorde hij vanuit de wachtkamer 3 schoten die de grond kaatsten en 1 schot die Massinissa tot stilte heeft gebracht. In die periode, de zogeheten zwarte jaren vanwege de decennia lange burgeroorlog, stonden de Algerijnse veiligheidsdiensten bekend om hun onmenselijke intimiderende methoden. Het moge duidelijk wezen dat Massinissa onder deze onmenselijke methoden is bezweken. Het breekpunt van de Kabyliërs: tot hier en niet verder.
Deze gebeurtenis was een aanleiding van verschillende protesten in de Kabyle regio dat vanaf mei begon toe te nemen. De eisen waren duidelijk: het vertrek van de veiligheidsdiensten, het opheffen van de noodstand, erkenning van de berberse taal & cultuur en het stimuleren van de lokale democratie & economie in de kabyle regio. De protesten zorgde voor veel opstoten tussen de veiligheidsdiensten en manifesterende burgers. De Algerijnse politiek was opvallend stil.
Na een maand lang protesteren, wat inmiddels resulteerde tot 80 doden en meer dan 100 gewonden, was de Algerijnse president Bouteflikka genoodzaakt het volk te woord te staan. Er werden 3 beslissingen verkondigd: geen immuniteit voor het gewelddadige optreden van de veiligheidsdiensten, herziening van de schoolexamens in de Kabyle (er was gesjoemeld met de resultaten, waardoor veel kabylische studenten dat jaar niet slaagden), opname van de amazigh identiteit en haar cultuur in de grondwet.
Echter, waren de kabylische activisten niet voldaan met deze toezeggingen. Dit vanwege eerder valse beloftes uit het verleden. De nationale politieke aandacht van de protesten zorgde ervoor dat meer mensen in het land sympathiseerde met de kabylische beweging. Naast alleen berberse jongeren, schaarden zich door het hele land ook de intellectuelen zoals dokters, advocaten, docenten en vrouwen- en mensenrechtenactivisten achter de demonstraties. Hierdoor waren de veiligheidsdiensten gedwongen minder hard op te treden tegen de demonstranten. De demonstraties kregen eindelijk een vreedzame en doorslaggevende karakter.
Terwijl de demonstraties eind mei in de Kabylische regio veel groter werden, werd de sfeer grimmiger door de massale vervoer van veiligheidsdiensttroepen naar de Kabyle regio. Op 30 mei was het weer raak, veiligheidsdiensten grepen hard in en resulteerde tot gewelddadige confrontaties. Eindstand: 15 jonge demonstranten en 10 veiligheidsfunctionarissen dood. Later is gebleken dat sommige eenheden van de veiligheidsdiensten gebruik maakten van echte kogels i.p.v. rubberen.
Er moest iets groots gebeuren. Verschillende organisaties door het hele land gingen zich mobiliseren. Echter, was de eis van de kabylische organisaties dat het initiatief van een nieuw groot demonstratie uit de kabyle moest komen. De grootste Kabylische beweging, genaamd Arouch, kwamen met het idee om een massale protestmars van de kabylische regio naar de hoofdstad Algiers te organiseren. Het probleem werd naar het hart van het regime gebracht.
14 juni 2001, in verschillende steden & dorpen in de kabyle verzamelde burgers zich met bussen en auto’s om zoveel mogelijk mensen te vervoeren. Grote steden zoals Tizi Ouzou, Bejiaia, Boumerdes en Jijel liepen helemaal leeg. Vooral jongeren mobiliseerde zich massaal. Al gauw was het duidelijk dat deze protestmars uit miljoenen mensen zou bestaan. Terwijl de veiligheidsdiensten zich klaar maakten aan de poorten van Algiers, bewapenden de jongeren zich met muziek instrumenten, spandoeken en leuzen. Liederen van martelaar Matoub Lounes werden massaal uit volle borsten gezongen, zoals “monsieur le President”, waarin onderdrukking en het niet thuis voelen in eigen land word geadresseerd. De wegen tot Algiers werden door de veiligheidsdiensten massaal afgesloten. Niemand kwam binnen of buiten. De eerste colonnes van busjes vol met demonstranten werden met geweld door checkpoints van de gendarmerie tegengehouden. Dit weerhield de demonstranten niet om de checkpoints te voet te omzeilen en via niet officiële wegen de hoofdstad te bereiken. Ondanks het geweld heeft de protestmars zijn doel bereikt; miljoenen mensen manifesteerde zich in de hoofdstad. De machthebbers hielden hun adem in.
Tot wat hebben deze demonstraties geleid? De Algerijnse regering heeft zich na een lange tijd gehoor gegeven aan een deel van de eisen. Zo is in 2011 de noodtoestand opgeheven. Grote getallen van gendarmerie zijn uit het gebied teruggetrokken. In 2015 is Tamazight als nationale en officiële taal in de constitutie meegenomen. In 2016 is het Tamazight een verplicht onderdeel voor alle scholen in het hele land. De bevordering van de democratie en economie is een issue wat het hele land aan gaat en is niet specifiek een probleem wat zich in de kabyle regio afspeelt. De afgelopen 10 jaar heeft Algerije veel kunnen profiteren van de gestegen olieprijzen, waar veel grootschalige projecten mee zijn gefinancierd. Sinds de olieprijzen de afgelopen paar jaar flink zijn gedaald, is het echter de vraag of deze investeringen voldoende zijn om de klappen van de uitdagingen waar het land nu voor staat op te vangen. Om een beeld te geven: de inkomsten van het land bestaat voor 90% uit olie export en 80% van de sociale voorzieningen worden gedekt vanuit deze olie inkomsten. Door corruptie en nog steeds dalende olieprijs zet dit het bestuur van het land onder druk. Voor het hele land zijn er nog steeds grote stappen/hervormingen vereist om dit te verbeteren.