Net als in alle andere Arabische landen waar Facebook actief is geweest in de afgelopen maanden, toont de Marokkaanse staat de laatste weken een zeer gespannen houding. Vlak na de revolutionaire explosies in Tunesië en Egypte begonnen de Marokkaanse media al te praten over wat ze De Marokkaanse uitzondering noemen. Met uitzondering van twee kleine linkse partijen, verschuilden de gevestigde politieke partijen zich deze keer wederom achter de koning: Wij hebben geen problemen in Marokko omdat onze koning revolutionair is en hij zelf het hervormingenbeleid leidt, zegt men in het land van de eeuwige politieke camouflage. Toch ontstond in het land de facebook-beweging die tot vreedzame demonstraties op 20 februari jl. heeft opgeroepen. Gedurende twee of drie weken voor die datum regende het in Marokko van de uitspraken van Marokkaanse politici die voor het paradigma van de Marokkaanse uitzondering gingen tamboereren. Parallel aan de intensieve uitspraken van politici die van de politieke en economische status-quo profiteren, publiceerden de Marokkaanse media uitspraken van sommige westerse politici, diplomaten of onderzoekers die de slogan van de Marokkaanse uitzondering beaamden. De Marokkanen vinden in deze uitspraken grote opluchting, want een beoordeling van een westerling weegt altijd zwaarder dan alle andere beoordelingen.
Op 20 februari hebben tientallen duizenden Marokkanen in verschillende steden gedemonstreerd. Met uitzondering van een paar steden zoals Tanger, Alhoceima en Tanger, verliepen de demonstraties zeer vreedzaam en de houding van de autoriteiten was overmatig pacifistisch. De veiligheidstroepen zijn deze keer niet ingezet, in sommige steden zoals Alhoceima liepen de demonstraties uit de hand en er waren hier en daar vernielingen en verwoestingen, desondanks wilden de autoriteiten niet ingrijpen. Het is in Marokko niet gebruikelijk dat de autoriteiten demonstraties, van welke aard dan ook, tolereren. Op 20 februari was er geen politieagent te zien op de plaatsen waar de demonstraties plaatsvonden. Waarom? Omdat de politiek in Rabat eerst een soort verklaring omtrent goed gedrag van het westen wilde krijgen. Na afloop van de demonstraties is deze verklaring meteen naar Rabat verstuurd: Amnesty International en andere instanties hebben de houding van de Marokkaanse staat geprijsd. Op die dag van 20 februari circuleerden al geruchten dat de koning een toespraak ging houden en dat hij iets belangrijks ging aankondigen. Het lijkt alsof alles van tevoren gepland was. Op 21 februari hield de koning inderdaad een toespraak en hij heeft ook een “nieuw”project gelanceerd. De Marokkanen dachten de koning het rechtsapparaat zou willen hervormen, want het apparaat is letterlijk en figuurlijk aan een grondige sanering toe. Tegen de verwachtingen in kondigde de koning de oprichting van een sociale economische raad aan (te vergelijken met de WRR in Nederland). In deze raad werden weer bekende haviken benoemd die allang rondom het paleis assen, eigenlijk geen nieuws onder de zon. Het was een teleurstelling, want de burgers hebben nog steeds vertrouwen in de koning en ze dachten dat hij deze keer de nodige maatregelen zou nemen om de politiek te hervormen, zonder confrontaties zoals in de buurlanden.
Op 9 maart heeft de koning onverwacht een belangrijke toespraak gehouden. Hij heeft deze keer wel iets belangrijks aangekondigd: de wijziging van de grondwet die door de Fransen voor koning Hassan II begin jaren zestig is opgesteld. Gelijk na de toespraak begonnen de jou jou’s in het land. Groot en klein, dik en dun…, iedereen heeft toegejuicht: eindelijk heeft de koning het volk recht aangedaan, zegt men. In Marokko gelooft men zonder te zien terwijl de uitdrukking zegt: eerst zien en dan geloven. De koning richt weer een nationale raad voor mensenrechten in plaats van de oorspronkelijke adviesraad voor mensenrechten. Het voorzitterschap van deze raad is toegewijd aan de huidige voorzitter van de Hoge Raad voor Migranten, de heer Dris El Yazami die ook lid is van de Sociale en Economische Raad. Naast deze raad benoemt de koning een kameraad van El Yazami als ombudsman in plaats van Diwan al Madhalim (een traditionele versie van de ombudsman). Maar wat nog belangrijker is, is de benoeming van de heer Abdellatif Menouni als voorzitter van het comité dat de wijziging van de grondwet gaat voorbereiden. Dit comité heeft carte blanche gekregen om naar de wensen van de politieke partijen en de vakbonden te luisteren. Na aankomende juni worden in het land verkiezingen gehouden om de wijzigingen goed- of af te keuren. De koning heeft een aantal assen genoemd waar de wijzingen in de grondwet moeten komen: mensenrechten, de bevoegdheden van de premier, de bevoegdheden van het parlement, rekening van de Berbers taal en cultuur ….enz. Het gebeurt voor het eerst in de geschiedenis van de heersende dynastie dat de koning zover gaat met de hervormingen. Het is om deze reden dat de Marokkanen opgewonden hebben gereageerd. Een historische toespraak, een moedige toespraak, de revolutionaire toespraak, de uitdagende toespraak, de koning van de hervormingen …..enz. Dit kan allemaal kloppen als wij gaan relativeren, maar het klopt absoluut niet wanneer wij ons bijvoorbeeld bewust zijn van het feit dat de bevoegdheden van de koning niet worden beperkt (artikel 19) of dat hij boven de kritiek staat omdat hij commandant der gelovigen is (artikel 23). De koning blijft heersen en regeren zolang deze twee artikelen niet gewijzigd zijn. De status van de koning verandert niet, daardoor ontsnapt hij aan elke vorm van verantwoording. Dat betekent dat de belangrijkste eis van de Marokkanen, een parlementaire monarchie die haar verantwoording aflegt, totaal is genegeerd en dat de aangekondigde wijzigingen tot gebruikelijke de make-up behoren en dat men de crisis naar voren schuift. Het malheur is dat heel veel politieke partijen die mee zullen doen aan de wijziging van de grondwet, ook medeverantwoordelijk zijn voor de politieke en economische malaise in het land. Het lijkt alsof er een complot is tegen de eisen van de jongerenbeweging van 20 februari, want uiteindelijk worden ze gepasseerd en wordt er weer onderhandeld met de vastgeroeste politici, links en rechts.
Amazigh.nl