Iman Amrani

Ik ben een Algerijnse en Afrikaans, maar soms lijkt het er op dat alleen de categorie ‘Black African’, bestaat. In werkelijkheid zijn wij echter sterk verbonden door een gedeelde geschiedenis.

Toen een artikel van de Guardian meldde dat Chigozie Obama, ‘de enige Afrikaanse schrijver’ was die genomineerd is voor de Booker Prize van 2015, waren zij klaarblijkelijk vergeten dat er ook leven bestaat ten noorden van de Sahara. Gelukkig voor haar, was ook de uit Marokko afkomstige schrijfster Laila Lalami genomineerd voor de prijs en die reageerde daarop snel via een tweet: “In ben een Afrikaanse. Ook al ontkent men vaak dat ik deze identiteit bezit, sta ik er op om als Afrikaanse gezien te worden.

Ik begrijp goed dat Lalami zich gefrustreerd voelt. Iedere keer als ik mijn afkomst moet uitleggen, lijkt het erop alsof alleen de ‘Black African’, bestaat. Omdat ik zelf Algerijns en Brits ben, moet ik steeds uitleggen waarom ik mij zelf zie als Europese en Afrikaanse, alsof er sprake is van een keuze en niet van een simpel feit.

In de politieke en academische wereld, worden de Noord Afrikaanse landen vaak samen met het Midden Oosten onder de paraplu van de MENA (een acroniem voor het Engelse Middle East and North Africa, Midden-Oosten en Noord-Afrika) geschaard. Op conferenties die ik bezocht over ‘Afrikaanse’ thema’s, waren Marokko, Algerije, Tunesië, Libië en Egypte alleen ‘symbolische’ aanwezig, als zij al aanwezig waren.

Maar identeitsbepaling staat niet gelijk aan; je spreekt Arabisch dus je bent Arabisch. Er zijn over de gehele Mahreb nog steeds gemeenschappen gevestigd die Berbers of Amazigh spreken en het darija dialect dat vele Franse en Spaanse kenmerken kent. Trouwens, ‘Arabisch zijn’ is niet in te ruilen tegen een Afrikaanse of zwarte identiteit. Mauritaniërs en Sudanezen zijn alle drie tegelijk.
Het religieuze argument houdt ook geen stand. De Islam is de dominante religie in delen van Oost Afrika en de Sahel, met grote gemeenschappen in Tanzania, Kenia, Nigeria, Senegal, Ethiopië en Eritrea. Dan komt het misschien alleen neer op het hebben van een bepaalde huidskleur. Zou het zo kunnen zijn dat je om Afrikaans te kunnen zijn, zwart moet zijn? En als dat zo is, welke kleur zwart volstaat? Zijn de Zuid Sudanezen, met een donkere, rijke en mooie kleur, meer Afrikaans dan hun buren in het noorden, die lichter van kleur zijn? Het indelen gebaseerd op ras is in ieder geval te beperkend en ontkent de grote diversiteit aan naties, culturen en etniciteiten.

Dan houden we de kwestie van de cultuur over. Op een receptie sprak een Nigeriaan mij aan over Algerije, hij vroeg: ‘Is het net zo conservatief als Saoedi Arabië. ‘Nee’, zei, ik. ‘Het is net zo conservatief als Nigeria’.
Of het nu gaat over voetbal, muziek of film, de Algerijnen hebben meer gemeen met de Nigerianen als met de Saoedies. De legendarische Ivorian coupé-décalé en Magic System hebben de krachten gebundeld met de zwaargewichten van de rai Cheb Khaled and 113, net als minder bekende Mahreb artiesten. Tijdens de Afrikaanse Landen Cup, verzamelden zich over het gehele continent het publiek zich massaal voor de televisie om hun nationale team te zien spelen, dit evenement verbindt elke deel van Afrika met elkaar
Ook de ervaring met migratie verenigt het continent. In de Franse banlieues delen de immigranten van de voormalige Afrikaanse Koloniën, ten noorden en ten zuiden van de Sahara, slechte omstandigheden, naast uitsluiting en discriminatie. De Arabieren die in hun sport auto’s op de Champs Elysées hun boodschappen doen, zijn hoogstwaarschijnlijk eerder afkomstig uit de Golf Staten dan uit de Mahreb.

Natuurlijk is er wat te zeggen voor het feit dat de Noord Afrikanen zich proberen te distantiëren van ‘Zwart Afrika’. Hier spelen invloedsferen en machtsfactoren een rol( na de onafhankelijkheid, vormde het Midden Oosten een voorbeeld als Islamitische natie voor landen als Egypte en Algerije en men keek naar Europa als het ging om economische relaties) maar ook racisme net als in de rest van de wereld.

Wellicht verbindt de koloniale geschiedenis Noord Afrika nog wel het meest met de rest van Afrika. Binnen het Franse koloniale leger bevonden zich soldaten uit Algerije, Senegal, Mali, Burkina Faso, Benin, Tsjaad, Guinee, de Ivoor kust, Niger en de Congolese Republiek. Deze Afrikanen vochten zij aan zij in de 2e wereld oorlog, en sporen daarvan zijn nog steeds terug te vinden in het collectieve geheugen. De Engelsen gebruikten zowel soldaten uit Egypte als uit andere koloniën zoals Nigeria, Zuid Afrika en Kenia.

Nelson Mandela kreeg in 1962 zijn militaire training bij de Algerijnse FLN in Marokko toen zowel het noorden van Afrika en Zuid Afrika streden tegen kolonialisme en apartheid. In 1969, was Algerije het gastland van het Pan Afrikaanse Cultuur festival. Historisch gezien hebben de Afrikaanse landen dezelfde strijd doorgemaakt.

Natuurlijk heeft Noord Afrika er voordeel van dat zij verbonden is met het Midden Oosten, als het gaat om ontwikkeling en handel. Saoedi Arabië staat in de top vijf van handelspartners van Egypte als het gaat om import en export, maar deze relatie zou niet exclusief voor de Noord Afrikaanse landen behoren te gelden. Algerije, Tunesië, Libië and Egypte delen niet alleen een koloniaal verleden, maar vormen ook fysiek één continent. Al hoewel identiteit voor een groot deel subjectief is, zijn sommige zaken onweerlegbaar en het feit dat Noord Afrika een deel van Afrika is, is daar een voorbeeld van.

Vertaling: trix van der kamp