Een groep Nederlandse Marokkanen schreef dit jaar een manifest tegen hun opgelegde Marokkaanse nationaliteit. Daar was veel aandacht voor, in de media en in de politiek. Er zijn Kamervragen over gesteld. Zelf ben ik een Nederlandse Berber, geboren in Marokko. Ik heb er alles aan gedaan om van mijn Marokkaanse nationaliteit af te komen. Door mijn kritiek op het Marokkaanse regime ben ik ook in Nederland bedreigd door de Marokkaanse geheime dienst. Ik heb er alles aan gedaan om van mijn Marokkaanse nationaliteit af te komen. Ook bij de Nederlandse autoriteiten. Maar steeds weer wordt hier herhaald dat Nederland nu eenmaal de Marokkaanse wet niet kan veranderen. Jeroen Pauw merkte dat onlangs weer op in zijn programma. De Kamerleden Paternotte (d66) en Karabulut (SP) zeiden het, maar ook oud-hoogleraar migratierecht Ulli d’Oliveira, die toch echt beter zou moeten weten. Steeds weer hoor je: ‘Het mag niet van Marokko, dus het kan niet.’
Maar het kan wel!
De wetgeving over het ontheffen van de Marokkaanse nationaliteit is te vinden in de Code de la Nationalité van het Marokkaanse ministerie van justitie. Daarin worden ‘gevallen van verlies van de Marokkaanse nationaliteit’ opgesomd. Ook de weg ernaartoe wordt door de Marokkaanse overheid aangegeven. De Nederlandse (of Belgische, Franse enz) Marokkaan die afstand wil nemen van zijn Marokkaanse nationaliteit, moet een aanvraag indienen bij het Marokkaanse ministerie van justitie. Hij of zij moet daarbij bewijzen dat hij een tweede nationaliteit heeft, een geboorte akte overleggen, een kopie van de Marokkaanse identiteitskaart, een kopie van het Marokkaanse paspoort en de motivatie. De minister van justitie moet binnen een jaar antwoord geven.
Er staan in de Code de la Nationalité hele precieze regelingen. Een Marokkaan die in ‘buitenlandse overheidsdienst’ werkt, dus burgemeesters als Aboutaleb, Marcouch, of Kamervoorzitters als Arib, kunnen de Marokkaanse nationaliteit zelfs ongevraagd ontnomen worden door Marokko: ‘De Marokkaan die, terwijl hij meer dan zes maanden nadat hem het bevel is gegeven door de Marokkaanse regering om van deze positie af te zien, nog steeds werkzaam is in de publieke sector van een buitenlands land of in een buitenlands leger.’ Ook kan een kind van een Marokkaanse moeder die buiten Marokko met een niet- Marokkaanse man is getrouwd, het verzoek indienen voor het ‘verlies van de Marokkaanse nationaliteit.’ Ook de moeder mag zo’n verzoek voor haar kind indienen.
Maar bij de Code de la Nationalité zit er een addertje onder het gras. Want wat staat er ook? Dit ‘verlies’ van de Marokkaanse nationaliteit mag alleen plaats vinden ‘per decreet van de koning.’ De koning persoonlijk moet je dus vrijlaten. Net zoals hij misdadigers gratie geeft als dat hem zo uit komt. In Marokko staat de koning, als ‘commandant van de gelovigen’ altijd boven de wet. Onlangs liet hij bijvoorbeeld zomaar een meervoudige pedofiele moordenaar vrij die nog maar net was veroordeeld. Je kunt er geen peil op trekken.
Mohammed VI lijkt voor de gemiddelde Europeaan misschien een liberale koning, maar in werkelijkheid is hij een dictator. Hij benoemt kabinetten en ontbindt ze weer. Geen minister heeft iets te vertellen, de informele machtkring rondom hem alles.
En zo gaat het ook bij het ‘verlies’ van de Marokkaanse nationaliteit. De minister van justitie is slechts een marionet. De Secretaris Generaal is op het ministerie degene met de echte macht, voor lange tijd benoemd door de koning zelf. De koning is bovendien de voorzitter van de Hoge Raad van Justitie. Iedereen is bang voor de koning. Dus niemand durft hem het slechte nieuws te brengen dat een Marokkaanse Nederlander van zijn Marokkaanse nationaliteit af wil. De koning zal in de praktijk zijn decreet nooit uit hoeven te spreken, omdat het bericht hem domweg niet bereikt.
Maar er zitten twee kanten aan die absolute macht van de koning. De schatrijke Mohammed VI, die zijn arme land in een economische greep houdt, is geheel afhankelijk van de EU. Als Nederland, of de EU dit echt willen kan het hem dus afgedwongen worden om ‘zijn’ Marokkanen in Europa vrij te laten. Daarvoor moet er dan wel meer gebeuren dan alleen diplomatisch overleg. De koning moet onder druk gezet worden. Onder druk wordt alles vloeibaar. Ook een potentaat.
In Marokko wordt het doen van afstand in de praktijk niet geaccepteerd.’
Die formulering is interessant. Er staat niet dat het juridisch niet mogelijk is om van je Marokkaanse nationaliteit af te komen. Er staat dat het in de praktijk niet wordt geaccepteerd. Dat is dus iets anders. En zo is het ook. De Marokkaanse wet biedt weldegelijk mogelijkheid om van je Marokkaanse nationaliteit af te komen. Die mogelijkheid is te vinden in de zogeheten Code de la Nationalité, https://www.refworld.org/
Punt 1:
‘le Marocain majeur qui a acquis volontairement à l’étranger une nationalité étrangère et est autorisé par décret à renoncer à la nationalité marocaine;’
Met andere woorden:
‘De Marokkaanse meerderjarige die op vrijwillige basis een buitenlandse nationaliteit heeft verkregen heeft bij decreet het recht om af te zien van de Marokkaanse nationaliteit.’ Iedere volwassen Marokkaan met een dubbele nationaliteit heeft dus in principe het recht om afstand te doen van de Marokkaanse nationaliteit. Maar er zit een addertje onder het gras, want er staat bij; ‘per decreet.’ Dat betekent: Na een uitspraak van de koning. Als de koning geen goedkeuring geeft, gaat het niet door. Dat maakt het lastig, maar kan het ook eenvoudiger maken. Er is geen wetsverandering nodig. Een uitspraak van de koning is voldoende. Dezelfde koning die massaal gratie verleent aan misdadigers in de gevangenis als dit hem zo uitkomt. Dezelfde koning ook, die gevoelig kan zijn voor druk uit Nederland, of uit de EU, de handelspartner waarvan hij volledig afhankelijk is.
Artikel 19 behandelt ook andere gevallen van het ‘verlies van de Marokkaanse nationaliteit.’ Bijvoorbeeld bij minderjarigen.
In regel 2 wordt genoemd:
‘Le Marocain, même mineur, qui ayant une nationalité étrangère d’origine est autorisé par décret à renoncer à la nationalité marocaine;’
Dus: ‘De vergelijkbare minderjarige Marokkaan, die een buitenlandse nationaliteit bezit, heeft bij decreet het recht om af te zien van de Marokkaanse nationaliteit.’ Ook een Marokkaanse vrouw die met een buitenlander trouwt, kan per decreet van de koning, nog voor ze getrouwd is, haar Marokkaanse nationaliteit kwijtraken.
‘la femme marocaine qui épousant un étranger, acquiert, du fait de son mariage, la nationalité du mari et a été autorisée par décret préalablement à la conclusion du mariage, à renoncer à la nationalité marocaine;’
In vertaling:
‘De Marokkaanse vrouw die als ze met een buitenlander trouwt, en vanwege dat feit de nationaliteit van haar echtgenoot verkrijgt en per decreet de vergunning heeft gekregen voorafgaande aan de huwelijksvoltrekking, om af te zien van haar Marokkaanse nationaliteit.’ Interessant is ook dat het in het Marokkaanse recht als een probleem gezien kan worden wanneer een Marokkaan met een andere nationaliteit een publieke functie heeft, of in dienst is bij een buitenlands leger. In dit dat geval kan de Marokkaanse regering het bevel geven dat deze Marokkaans zich moet terugtrekken uit deze functie, en als hij dit na een half jaar nog niet heeft gedaan, verliest hij of zij zijn Marokkaanse nationaliteit. Dat zou dus kunnen gebeuren bij Marokkaanse burgemeesters in Nederland, een Marokkaanse Kamervoorzitter of een Marokkaan in het Nederlandse leger.
Dit staat er letterlijk in de Code de la Nationalité:
‘Le Marocain qui, remplissant une mission ou occupant un emploi dans un service public d’un Etat étranger ou dans une armée étrangère, le conserve plus de six mois après l’injonction qui lui aura été faite par le gouvernement marocain de le résigner, lorsque ladite mission ou emploi est contraire à l’intérêt national.’
In vertaling:
‘De Marokkaan die, terwijl hij meer dan zes maanden nadat hem het bevel is gegeven door de Marokkaanse regering om van deze positie af te zien, nog steeds werkzaam is in de publieke sector van een buitenlands land of in een buitenlands leger.’ Speciale regelingen bestaan er in het Marokkaanse ‘wetboek van de nationaliteit’ ook in het geval van kinderen die in het buitenland geboren zijn. Dat wil zeggen als de vader een buitenlandse nationaliteit heeft en de moeder een Marokkaanse nationaliteit. Want zelfs bij een gemengd huwelijk beschouwt de Marokkaanse koning de kinderen uit dat huwelijk automatisch als kinderen met de Marokkaanse nationaliteit. En hun kinderen ook weer. Enzovoort. Marokkaan blijf je, als het aan de koning ligt, van generatie op generatie, tot in alle eeuwigheid. Daar kan in sommige gevallen wel iets aan gedaan worden. Het kind van een Marokkaanse moeder kan een verzoek indienen voor het ‘verlies van de Marokkaanse nationaliteit’. Maar dit is wel aan speciale voorwaarden verbonden.
Er staat dan: ‘L’enfant issu d’un mariage mixte et considéré marocain du fait de sa naissance d’une mère marocaine peut exprimer sa volonté de conserver uniquement la nationalité de l’un de ses parents par declaration présentée au ministre de la justice entre sa dix-huitième et sa vingtième année.’
In vertaling: ‘Het kind uit een gemengd huwelijk dat als Marokkaan wordt beschouwd omdat het een Marokkaanse moeder heeft kan de wens uitspreken alleen de nationaliteit van één van de ouders te behouden door een verklaring af te leggen aan het Ministerie van Justitie tussen het 18e en 20e levensjaar.’ Ook de moeder kan zo’n verzoek indienen:
‘La mère marocaine d’un enfant issu d’un mariage mixte, considéré marocain du fait de sa naissance d’une mère marocaine peut, avant la majorité de l’enfant, exprimer, par déclaration présentée au ministre de la justice, sa volonté pour que celui-ci conserve la nationalité de l’un de ses parents.’
In het Nederlands: De Marokkaanse moeder van een kind uit een gemengd huwelijk, dat beschouwd wordt als Marokkaans vanwege het feit dat de moeder Marokkaans is, kan, vóór dat het kind meerderjarig is, haar wens tot uitdrukken brengen bij het Ministerie van Justitie dat deze de nationaliteit van een van de ouders krijgt. Maar vervolgens kan het kind die wens van zijn of haar Marokkaanse moeder weer ongedaan maken. Werkelijk alles doet de Marokkaanse wet er dus aan om zoveel mogelijk migrantenkinderen ‘binnenboord’ te houden:
‘L’intéressé peut demander de renoncer à la déclaration de sa mère aux fins de conserver la nationalité de l’un de ses parents et ce, par déclaration présentée au ministre de la justice entre sa dix-huitième et sa vingtième année. La conservation de la nationalité prend effet à compter de la date de la déclaration présentée valablement par l’intéressé ou par sa mère.’
Oftewel: ‘De belanghebbende kan vragen af te zien van de verklaring van de moeder ten behoeve van het behouden van de nationaliteit van een van de ouders in een verklaring aan het Ministerie van justitie tussen het 18e en 20e levensjaar. Het bewaren van de nationaliteit treedt in werking met als datum de verklaring die eerder door het kind of door de moeder is gedaan.’
Ali Lahrouchi