Marokkaanse HBO-studenten hebben ondanks een groot gevoel van onzekerheid over hun positie ten opzichte van autochtonen, een enorme drang bij de Nederlandse samenleving te horen. ,,Hun ambitie is enorm”, ontdekte Machteld de Jong, docent Management en Organisatie tijdens haar onderzoek waarop zij binnenkort aan de VU hoopt te promoveren. ,,Als je een HBO-diploma hebt, word je eindelijk maatschappelijk geaccepteerd, denken deze jongeren. Ze willen zo graag een gewoon mens zijn, iemand van hun Nederlandse, Marokkaanse en moslimidentiteit wordt geaccepteerd.”
De Jong volgde van 2005-2011 intensief een honderdtal jongeren op HBO-opleidingen van InHolland in Diemen, Amsterdam en Alkmaar. Behalve diepte-interviews met de jongeren, woonde ze huwelijks-kraam-en geboortefeesten bij.
In tegenstelling tot wat vaak gedacht wordt, oefenen beide Marokkaanse ouders, maar ook oudere zussen en broers flinke druk uit op hun jonge familielid om een diploma te halen. Elke Marokkaanse jongen, ‘niet één uitgezonderd’, ervoer desondanks een kritiek moment op het HBO. ,,Het viel op dat de jongens zich dat allemaal weten te herinneren. Dat moment is een omslagpunt, waarin hij moest kiezen tussen de aantrekkingskracht van de straat of het voorzetten van de hbo-opleiding.” Meestal was een vriend of een familielid degene die hen aanmoedigden toch door te gaan met de studie. De Jong vertelde vrijdag over haar bevindingen vrijdag tijdens het congres Uitsluitend Emancipatie in de Beurs van Berlage. ,,We vergeten weleens dat deze jongeren van compleet zwarte scholen ineens op een blanke HBO-opleiding komen. Ook krijgen ze vaak van hun laagopgeleide ouders weinig ondersteuning, om die die laaggeschoold zijn.
Kwetsbaar
Hoewel ze er zeer graag bij willen horen, zijn de relaties met autochtone medestudenten afstandelijk. Deels vanuit de van huis meegekregen opvatting dat Nederlanders ‘die rot-Marokkanen’ toch niet moeten, trekken ze zich terug in de eigen groep. ,,Vanuit die positie voel je je kwetsbaar, en ga je in de verdediging in plaats van openstaan voor contact”, legt Halleh Ghorashi uit, bijzonder hoogleraar Management van Diversiteit en Integratie bij de VU in Amsterdam. Ghorashi ziet overigens dat er te veel erbij willen horen tegen allochtonen kan werken. ,,Omdat bij de werkgever vaak de verwachting bestaat dat iemand zijn andere achtergrond juist laat zien.”
Machteld ziet de toekomst voor de Marokkaanse HBO-ers heel positief tegemoet. ,,Ik heb met studenten die al lang zijn afgestudeerd nog contact en zie dat velen goede banen hebben, al zijn er ook afgestudeerde studenten die op de taxi zitten.”
Voorlopig gaat het nog om een fikse inhaalslag, vindt FNV-voorzitter Agnes Jongerius die zich op dit moment ‘somber’ toonde over de arbeidsparticipatie van allochtonen.