Khamis 1984 is een Riffijnse film die geschreven en geregisseerd is door Mohamed Bouzaggou. De politieke dynamieken in de Rif krijgen de laatste jaren meer aandacht. Onlangs verscheen bijvoorbeeld het boek ‘het verdriet van de Rif’. Vandaag deze Riffijnse film over de ‘broodopstanden’ die in januari 1984 losbarstte in Nador.
De film is een gedurfde thema. Bouzaggou kiest voor een realistische benadering, die bij vele in de zaal hard aangekomen is. De film zal aanvoelen als een zware teleurstelling of een belediging. De makers gaan taboes en schijnheiligheid openlijk te lijf doormiddel van zwarte komedie. De film is te confronterend. Dit was na de film duidelijk te horen in de Q&A-sessie!
1984: Een gebeurtenis zoals velen die het politiek geheugen en leven van de Riffijnen vorm hebben geven. De herinneringen aan 1984 zijn voor vele Riffijnen nog uiterst levendig, maar voor de huidige generatie nagenoeg onbekend.
In 1984 breken er in de Rif en in Marokko studentenprotesten tegen opgelegde besparingen van het Internationaal Monetair Fonds (IMF). Deze sancties van het IMF leidde tot de verhoging van de eerste levensmiddelen, zoals suiker, olie en brood. Plus de kostenverhoging van het onderwijs.
Sancties veroorzaakt door dictator en moordenaar Hassan II. Hij zadelde het land op met een oorlog tegen buurland West-Sahara in 1975. De kosten van het inpikken van dit land liepen op tot ca. $3 miljoen per dag.
Onder de demonstranten vielen er tientallen doden. De rioolkanalen van het land propageren en houdt het op 16 doden en 37 gewonden, waaronder vijf leden van de order troepen. Naast Nador valen ook vele doden elders in de Rif. Jaren later op 28 april 2008 werd er per toeval een massagraf ontdekt in de buurt van een militaire kazerne net buiten Nador.
De film neemt ons mee naar de nacht van 19 januari 1984, waarop deze tragische gebeurtenissen plaatsvonden. Wanneer er plots gewonde studenten aankloppen en toevlucht zoeken in het huis van de hoofdpersonage.
Helaas en logischerwijs gaat de film niet dieper in op de oorzaken van de ‘broodopstand’ en de impact hiervan op het volk. Kunst is altijd onderhevig aan politieke, economische en ideologische invloeden. De Marokkaanse propaganda machine beperkt zich niet alleen tot de media, maar ook film en liederen worden gebruikt of onder druk gezet, in het tot stand brengen van een nieuwe werkelijkheid. Het schreeuwen van de een, mag nooit leiden tot het niet gehoord worden van de ander.
Kamal-Jamal Majjouti