Hoe verbaasd moeten we nu eigenlijk echt zijn dat Adil El Arbi in De Slimste Mens ter Wereld weet wanneer Willy Claes ontslag moest nemen als baas van de NAVO, meteen kan zeggen wie Federica Mogherini is en tussendoor ook nog eens grappig zit te wezen op de manier die zo eigen is aan de quiz? Dat hij als 26-jarige over een brede algemene kennis beschikt, is misschien nog een beetje verrassend. De Slimste Mens is traditioneel een quiz waarin veertigers het goed doen: genoeg feitjes opgeslagen in een geheugen dat nog snel genoeg werkt.
Maar als El Arbi opvalt, is het toch vooral omdat hij een slimme gast is met Marokkaanse roots. En dan kan je alleen maar vaststellen dat je die op televisie nog altijd veel te weinig ziet. Voor je het weet, wordt naast een nieuwe BV vooral een nieuw rolmodel geboren. Het gewicht dat zoiets op de schouders van de toevallig uitverkorene legt, kan je moeilijk overschatten. Doet die het goed in een spelletje dat toch ook nog altijd aaneenhangt van de toevalstreffers, dan is die een op te merken uitzondering. Doet die het slecht, dan staat die meteen weer symbool voor zijn hele gemeenschap, wat die dan ook moge zijn.
El Arbi zelf zegt verderop in de krant dat hij helemaal niet zo’n uitzondering is. Er zit een nieuwe generatie aan te komen. Ambitieus, zelfbewust, klaar om hun plaats in de samenleving op te eisen. Complexloos? Nee, daarvoor zijn ze zich te zeer bewust van spanningen binnen de samenleving waarin ze hun neus aan het venster komen steken. Maar ze lijken vooral niet van plan zich al te snel een etiket te laten opkleven.
Een van de grote gevaren van het debat over diversiteit, is dat het de neiging heeft behoorlijk statisch te worden. Problemen moeten geïdentificeerd en gedocumenteerd worden, belangengroepen moeten gevormd worden, discussies worden uitentreuren herhaald, in het beste geval als het begin van een dialoog, in het slechtste geval in het ene dovemansgesprek na het andere. En terwijl het debat zich zo ontwikkelt, is het bijna onmogelijk om niet in groepen, homogene blokken en stereotypen te denken en te spreken. Maar intussen evolueert de samenleving wel met een rotvaart. En zit daar plots een Adil El Arbi überquizzer Bart De Pauw van de tabellen te spelen.
Laat ze dus maar komen, die nieuwe generatie. En wees niet verwonderd als niet alles wat ze zeggen datgene is wat we willen horen. Dat heb je nu eenmaal met jonge gasten die hun eigen plek in het leven aan het veroveren zijn.