Soms hoor of lees je verhalen over bijzondere mensen die, omdat ze voor vrijheid strijden, een hoop bagger over zich heen krijgen. Of erger: bedreigd, gevangengezet of geweld aangedaan. Denk aan helden als de Pakistaanse kinderrechtenactiviste Malala Yousafzai, die een kogel in haar hoofd en haar hals kreeg omdat ze opkwam voor meisjes die uitgesloten worden van school. Malala pakte haar leven én haar strijd, na een lange herstelperiode in Engeland, weer op en kreeg in 2014 de Nobelprijs voor de Vrede. Dit soort verhalen horen we te koesteren en te onthouden. Dit soort helden moeten we toejuichen, begroeten én kussen.
Aanstaande vrijdag wordt in Den Haag het Amazigh Nieuwjaar (ook wel bekend als Yennayer), zoals elk jaar, weer groots gevierd met livemuziek, theater en exposities rondom de rijke cultuur van de oorspronkelijke bewoners van Noord-Afrika: de Imazighen (Berbers). Amazigh betekent letterlijk ‘vrij mens’.
Het Amazigh Nieuwjaar 2969 komt overeen met het jaar 2019. Deze eigen jaartelling begon vermoedelijk na de bestijging van de Egyptische troon door de Amazigh-koning Chechong. Yennayer is ook het begin van het agrarische jaar dat al eeuwenlang in Noord-Afrika wordt gevierd. Het komt overeen met de eerste dag van het jaar volgens de Juliaanse kalender.
De hoofdact van de avond is de immens populaire band AGRAF. Deze band, uit het Rifgebied, is ook zeer actief binnen de Riffijnse volksbeweging Hirak. Niet alleen met hun kritische teksten, maar ook met actieve deelname aan de demonstraties. Noord-Marokko kende tussen 2016 en 2017 een storm aan protesten, die bedoeld waren tegen machtsmisbruik door de overheid, onrecht en onderdrukking. De protesten waren begonnen in Al-Hoceima en later uitgebreid naar vele andere steden in het land. Daarin eisten de mensen verandering in Marokko. Veel (jonge) Marokkanen zijn het gebrek aan toekomstperspectief, het gebrek aan goede zorg, werk, onderwijs, huisvesting en het ontbreken van het zelfbeschikkingsrecht meer dan zat.
Aanvankelijk liet de Marokkaanse regering deze vreedzame protesten oogluikend toe, maar in mei 2017 kwam daar echter verandering in. De demonstranten werden met harde hand uit elkaar geslagen en één voor één in de cel gegooid. Meer dan duizend mensen verdwenen vervolgens in de vele gevangenissen die het land rijk is. Een jaar later werden de protestleiders, waaronder Nasser Zefzafi en tientallen anderen van de protestbeweging, veroordeeld tot zware celstraffen, oplopend tot twintig jaar cel. De meesten werden veroordeeld voor ‘het in gevaar brengen van de staatsveiligheid’.
Omdat ze een ziekenhuis eisten, een universiteit en toekomstperspectief voor de jeugd. Omdat ze opkwamen voor basale rechten. Onze minister van Buitenlandse Zaken Blok noemde deze onmenselijke straffen ‘wat aan de hoge kant’.
Onder de veroordeelden was ook de percussionist van de band AGRAF, Badr Boulahjal. Hij werd op 9 juni 2017 opgepakt op de markt door drie agenten in burger en werd veroordeeld tot twee jaar gevangenisstraf en een geldboete van 2000 dirham (ongeveer 200 euro). In augustus 2018, na bijna anderhalf jaar cel, werd Badr samen met 184 andere veroordeelden vrijgelaten in het kader van een gratie die de Marokkaanse koning jaarlijks verleent.
Badr had het zwaar tijdens zijn gevangenschap. Net als al die andere activisten. Zo werd hij, naar eigen zeggen, veelvuldig fysiek én geestelijk gemarteld en bedreigd met verkrachting. Hij zal voor de rest van zijn leven die herinneringen met zich meedragen. Zo zal hij altijd last blijven houden van zijn knie, waaraan hij na zijn vrijlating is geopereerd. Schijnbaar nét te veel klappen erop gehad.
Toen hij vrijgelaten werd, ontstond er een klein volksfeest in het Rifgebied én bij de Riffijnse diaspora in Europa. De foto waarop te zien is hoe zijn dolgelukkige moeder hem, net na zijn vrijlating, begroet, ging viraal.
Nog geen vijf maanden later – aanstaande vrijdag 18 januari – zal Badr, samen met de rest van de band de sterren van de hemel spelen in een kolkend Zuiderstrandtheater aan de Noordzee. De band bracht verschillende liedjes uit die te maken hebben met de volksopstand. Eén van hun laatste heet ‘Yemmas o nakhraf’ (de moeder van de gevangene). Ongetwijfeld zal de band dit nummer vrijdag ook ten gehore brengen. Ik vraag me af of hij dan aan dat ene moment van die foto zal denken.
Ja, Badr heeft zijn muziek, zijn strijd én zijn leven weer opgepakt, maar is tegelijkertijd ook getekend voor het leven. Daarom zal ik hem vrijdag toejuichen, begroeten én kussen
Lees hier meer informatie over AGRAF en de Amazigh Nieuwjaarsviering in Den Haag