Duizenden Toearegs ontvluchten hun door oorlog en ellende geteisterde onrustige regio en vestigen zich in Zuwara ondanks de vele ontberingen daar.
ZUWARA, Libië – Het is niet eenvoudig om in constante strijd met het strand de straten van de stad schoon te houden. Als het regent is het al helemaal een onmogelijke opdracht, – hoe ga je als straatveger om met het samengeperste mengsel van zand, stof en afval? Dit zijn enkele enkele voorbeelden van de vragen die Mohammed Ayssa zich sinds drie jaar stelt. Op dat moment verliet de 33 jaar oude Toeareg zijn huis in Ubari. een stad in het afgelegen zuidwesten van Libië, en vestigde zich met zijn vrouw en hun twee kinderen in Zuwara. Deze kusstad, gelegen aan de Tunesische grens heeft Ayssa de kans gegeven om helemaal opnieuw te beginnen. Voorlopig, overleeft hij door de straten te vegen en door zo nu en dan in de bouw te werken.
‘Het is niet makkelijk, hier, maar in het zuiden is het geheel onmogelijk. Daar is voor niemand iets te doen”, legt Ayssa uit in zijn huis in een vervallen oude wijk van Zuwara. De 200 Libische dinars ($143) aan huur is veel geld voor de Ayssas, net als voor de meeste buren in de samengepakte naamloze straten.
De laatste drie jaar komen tientallen Toeareg families in golven uit de onbewoonbare Fezzan regio naar Zuwara. De instabiliteit veroorzaakt door de drie regeringen die.om de macht in het land streden, zorgt voor problemen aan de kust, het geïsoleerde zuiden is een zwart gat, waar puur overleven al een uitdaging is geworden.
Alles verliezen
De Ayssas arriveerden in Zuwara, nadat in 2014 de strijd ontbrandde tussen de Toeareg en de Tebus – een sub-Saharan volk dat leeft aan de grenzen van Libië, Tsjaad en Niger – in Ubari. Het geschil komt voort uit economische en identiteits problemen, maar de interventies van de rivaliserende regeringen van Libië en de international machten die hen steunen hebben het conflict laten uitmonden in een volledige oorlog die tot 2016 duurde. ‘Ik heb nooit begrepen hoe alles begon, noch hoe het eindigde, ik weet alleen dat we alles verloren, van ons huis tot het kleine winkeltje dat we bezaten in de stad’, memoreert de Zeynab, de vrouw van Ayssa.
Net als het merendeel van hun buren hadden de Ayssas dezelfde redenen om zich te vestigen in Zuwara, namelijk; ‘ De mensen in Zuwara zijn Amazigh en wij Toeareg voelen ons erg verbonden met hen’, legt Zeynab uit. ‘Daarnaast is het hier veel veiliger dan in de rest van Libië.’ Hoewel Toeareg and Amazigh de oorspronkelijke bevolking van Noord Afrika vormen en overeenkomstige talen spreken, bevindt de Amazigh bevolking zich in het gebied van Maraokko’s Atlantische kust tot de westelijke oevers van de Nijl in Egypte en leven de Toerareg stammen ver van de kust namelijk in de Sahara woestijn.
Hoewel Noord Afrika’s oorspronkelijke bevolking, ook wel Berbers genoemd, zich in Libië voornamelijk de Nafusa bergen bewonen, zo’n 100 km ten zuiden van Zuwara, hebben deze ontheemde families aan de kust, waar zo’n 90% van de Libiërs wonen, meer kansen een baan te vinden.
Zuwara werd de favoriete bestemming voor ontheemde Toeareg omdat zij de enige Amazigh enclave is aan de Libische kuststreek.
Het is waarschijnlijk de enige plek waar Libiërs en niet sub Saharaanse Afrikanen of Bangladeshis de straten vegen of in de bouw werken.
‘Officieel bestaan we niet’
De 28 jarige Hassan Mohamed combineert zijn dun gezaaide baantjes met zijn werk voor het Toeareg comité, een onlangs opgerichte organisatie voor de ontheemde gemeenschap. Volgens Mohamed zijn er 120 geregistreerde families, maar in werkelijkheid zijn het er veel meer. Alsof honger en ellende niet genoeg is, komen er ook nog bureaucratische problemen bij.
‘Een van de grootste problemen is dat vele van ons geen paspoort of ID kaar bezitten, zoals de meeste van de Libiërs sinds 2011 wel hebben. ‘Officieel bestaan we niet en dat is overduidelijk een obstakel als het gaat om medische zorg te krijgen of om kinderen naar school te sturen’ legt Mohamed uit in zijn kleine appartement, dat hij deelt met Aysha, zijn moeder. De vijftig jaar oude vrouw leidt aan diabetes en maagproblemen. Zij zegt dat zij behandeling nodig heeft in het buitenland maar dat is niet mogelijk zonder papieren.
‘Hier zijn tenminste medicijnen, maar in het zuiden overlijden nog steeds mensen aan een eenvoudige beet van de schorpioen’, vertelt de Toeareg vrouw. De Italiaanse regering gaf in augustus 4,000 anti gif doses voor schorpioen beten, deze werden geleverd door de Wereld Gezondheidsorganisatie om het probleem te lijf te gaan dat nog altijd elk jaar zorgt voor tientallen doden in Libië.
Als je een camera op straat bij je had, betekende dat je die kwijt was, of dat je in elkaar geslagen werd. Bedreigingen aan ons adres, waren aan de orde van de dag’
– Ahmed Saleh, Toeareg journalist
Op het hoofdkantoor van Zuwara’s nood comité zegt voorzitter, Sadiq Jiash, dat hij niet weet waar hij moet beginnen als hij wil vertellen met wat voor crises hij te maken krijgt in deze stad.
” Zo is er sprake van het ineenstorten van de infrastructuur, van het riool en de straten tot heel serieuze milieuproblemen die te maken hebben met een verlaten petrochemische fabriek en een door Italianen geleide raffinaderij die zich niet houdt aan de veiligheidseisen.“ Daarnaast heeft het geld dat verdiend wordt met smokkel, de prijzen opgedreven en voor inflatie gezorgd, waardoor Zuwara een van Libiës duurste steden is geworden. Daarnaast is er een stroom van migranten naast de al ontheemde eigen bevolking als de Toeareg vertelt Jiash, terwijl hij benadrukt dat, dat boven op de lange lijst van problemen komt waar elke Libiër al elk jaar al mee geconfronteerd wordt in deze stad’. .
De ambtenaar legt uit dat er dekens en voedsel en andere basisproducten aan de families bij aankomst uitgereikt worden. De Internationale Organisatie voor Migratie (IOM) draagt ook bij, maar volgens Jiash zou er veel meer moeten gebeuren. ‘ Alle hulp van buiten wordt geregeld via Tripoli. Dus geld, materialen, voertuigen en al het andere dat wij nodig hebben of andere noodhulp komt hier nauwelijks aan, verteld de medewerker. Maar de toestroom van ontheemde mensen is blijft’.
Geen weg naar huis.
Het IOM schatte per augustus het aantal ontheemden binnen de eigen bevolking op 193.581, met Sebha als belangrijkste stad in de Fezzan regio, die op de 2e plaats komt als stad die door de meeste inwoners is verlaten na Beghazi.
Afgelopen voorjaar raakten de leden van de Tebu en die van de Awlad Suleiman in Sebha slaags in een conflict dat plaatselijk bekend staat als ‘De derde Awlad Suleiman-Tebu oorlog”.Pogingen om de gevechten te beëindigen verergerde de situatie toen bemiddelaars uit het oosten van Libië werden beschuldigd de Zesde macht- – Awlad Suleiman’s milities – en het gebied rond Sebha onder controle van Halifa Haftar, de oostelijke regering en leider en hoofd van het Nationale leger van Libië te brengen
Deze groeiende onrust leidde tot een volgende golf van vluchtelingen richting het noorden en Ahmed Saleh, een 27-jaar oude journalist, was één van hen.‘Het was onmogelijk om journalist te zijn in Sebha. Als je een camera bij je had op straat, dan was je die kwijt, of je werd in elkaar geslagen. Bedreigingen aan ons adres waren aan de orde van de dag’ memoreert Saleh, die journalist werd nadat hij zijn diploma behaalde voor filmproductie aan de universiteit van Niamey in Niger.
Hoewel hij meteen richting Zuwara vertrok net als de anderen, zegt hij niet uit te sluiten dat hij Europa had trachten te bereiken als hij geen baan in de stad had gevonden.
In tegenstelling tot vele Toearegs die geen Arabisch spreken of zoals Saleh wel de taal beheersen evenals andere vreemde talen, kreeg hij een baan als communicatie manager van Libo, een politiek partij die kantoor houdt in Zuwara en secularisme, gelijkheid van man en vrouw en rechten voor minderheden nastreeft.
Saleh is één van de weinige Toearegs in de kustplaats die de baantjes in de schoonmaak en bouw wist te ontlopen, maar net als de andere zuiderlingen in Zuwara durft hij niet te dromen van een snelle terugkeer naar huis. .
Volgens Adam Rami Kerki, hoofd van de National Tebu Assembly – de belangrijkste organisatie van Tebu’s in Libië – mogen de geschillen tussen Tebus en Tuaregs over zijn, maar de veiligheidssituatie is verre van geregeld.
Hoewel het nu rustig is in Sebha, is de situatie erg veranderlijk omdat de spanningen met de Awlad Suleiman stam hoog blijven ‘verklaarde de Tebu leider via de telefoon vanuit Benghazi, waar hij nu gevestigd is. Hij voegde daar aan toe dat geen leider, niemand die niet betrokken is bij criminele activiteiten een nacht kan doorbrengen in die stad zonder ontvoerd of gedood worden’. .
De nederige huisjes van gedroogde klei van Zuwara kunnen wel honderden kilometers verwijderd zijn van het vorige leven van de Toeareg, hun
leed blijft bij hen.
Ik heb nooit gehoord, voor of na Ghadafi dat iemand richtng het zuiden ging en maar iets voor ons deed. Aysha Mohamed, ontheemde Toeareg in Zuwara
Zahara, 63, heeft het al lang opgegeven om terug te keren naar haar geboorte plaats Ubari, haar grootste klacht is echter dat zij niet in staat is haar familieleden noch hier, noch daar te ontmoeten.“De wegen worden vaak versperd door de milities en er zijn zelden vluchten die ook nog eens erg duur zijn.’ zegt Zahara, die haar mond bedekt als zij spreekt.
In een nabijgelegen huis, vertelt Aysha dat zij drie jaar geleden met haar man en twee kinderen aankwam in Zuwara.
‘Na 2011 is er veel veranderd, momenteel is er geen veiligheid, geen geld, …Ik begrijp niets van deze rotzooi zegt de vrouw in haar moedertaal het Toeareg, het is de enige taal die zij spreekt. Hoewel zij niet kan lezen of schrijven, kent ze ‘het oude alfabet’ een serie van symbolen die haar volk in het zand tekenden sinds mensenheugenis’. .Als je haar vraagt of zij de periode van Muammar Gaddafi mist is de Toeareg vrouw duidelijk: ‘Ik zag Ghadaffi daar nooit, Ik heb nog nooit van iemand gehoord na of voor hem die naar het zuiden kwam en maar iets voor ons deed’