Rachid Benhammou
En toen was de beer los. De spreekwoordelijke Amazigh beer dan. Ongeveer anderhalf jaar geleden begon ik me te bemoeien met uitingen van de Amazigh cultuur. Als programmeur van een Rotterdamse theater vond ik het spannend en waanzinnig om avonden te organiseren waarbij de rijke Amazigh cultuur, geschiedenis en identiteit aan een breed publiek werd gepresenteerd. Voor mezelf was het ook leerzaam om mij nog meer te verdiepen in de identiteit die mij heeft gemaakt tot wat ik nu ben. Ik heb in die anderhalf jaar al aardig wat hoogtepunten mogen meemaken en interessante mensen ontmoet; het organiseren van het concert met Khalid Izri, een exclusief interview en ontmoeting met Manu Chao en de Amazigh gitarist Majid, Fatoum, noem maar op. En toen was het januari 2014. Dit jaar hebben we in Nederland maar liefst 4 mooie, leuke en spetterende Amazigh nieuwjaarsvieringen mogen ervaren in verschillende steden. Met als climax de avond in Theater Zuidplein met onder andere Imetlaa, Milouda en Hassan Tibarint. Uiteraard was de avond ook nog eens bijzonder door de aanwezigheid van veel Marokkaanse vrouwen, meisjes en jongeren. Oh ja, en er was nog een burgemeester die de nieuwjaarsviering officieel opende en het vooral had over de eigen identiteit.
Allemaal bijzondere en leuke gebeurtenissen. Maar wat mij vooral lang zal bijblijven is de avond dat ik op bezoek ging bij een groepje van 20 Marokkaanse tieners in een buurthuis in Rotterdam Zuid. Deze groep wilde graag aanwezig zijn bij de Amazigh Nieuwjaarsviering in het theater. En om ze een beetje voor te bereiden (de meesten waren nog nooit in een theater geweest) mocht ik een gastcollege geven over de Amazigh identiteit. De 14 en 15 jarige jongens waren zeer geïnteresseerd maar al snel bleek dat ze eigenlijk weinig tot niets wisten van hun eigen roots. Het was een memorabele avond waarin de jongens aandachtig luisterden naar mijn verhaal en soms ook fel de discussie met mij aangingen. Bovenal werden er veel vragen gesteld; “Wat betekenen de kleuren van de Amazigh vlag? Waarom een eigen nieuwjaarsviering? Wie was nou die Abdelkrim?” Een paar dagen later was de hele groep, inclusief begeleiders, aanwezig bij het feest en was zelfs de sfeermaker van de avond. Ooit een Amazigh polonaise in een theater gezien? En dan ook zo voor de neus van de burgemeester, die hierdoor weinig van het concert kon zien. Ze gingen uit hun dak en na afloop vroeg ik ze of ze het een beetje leuk vonden. “Leuk? Het was geweldig!” antwoordden ze in koor. Kijk, en dat maakt me nou blij. In Nederland, maar ook elders in de wereld, is sprake van een opleving van de Amazigh-cultuur: jonge Amazightaligen uit verschillende landen in Noord Afrika leggen een hernieuwde belangstelling aan de dag voor hun eigen taal en cultuur. Zij gaan actief op zoek naar hun identiteit en zoeken informatie over de geschiedenis en achtergronden van de taal en cultuur van hun voorouders. En daar wil ik graag een steentje aan bijdragen.
Twee dagen na de, misschien wel leukste Amazigh nieuwjaarsviering ooit in Rotterdam, had ik een minder leuk gesprek. Het theater en ik gingen uit elkaar. Onze visie op beleid was niet hetzelfde en dan moet je afscheid nemen van elkaar. Omdat ik al een paar jaar een eigen organisatiebureau heb, vond ik het hoog tijd om vanaf nu al mijn tijd en energie als zelfstandig ondernemer te gebruiken. Want ook het ondernemerschap zit in ons Amazigh bloed en is voor velen een uithangbord. Nu even niet voor een slagerij, koffieshop of belwinkel, maar voor het uitdragen van een prachtige cultuur. Na het bekend maken hiervan stond mijn telefoon dagenlang roodgloeiend. Van verre en heinde belden bekenden, maar ook vreemden, mij met de boodschap om vooral door te gaan. En dat is precies wat ik van plan ben. Laten we eerst even terug gaan in de tijd: in augustus 2013 werd ik gebeld met een spoedvraag. Of ik zo snel mogelijk een jong Marokkaans zangtalent (met kwaliteit) kon vinden die voor prinses Beatrix kon optreden. De eerste die bij me opkwam was ook meteen niet de minste: De 14-jarige Numidia en haar vader Ba Rachid. Na veel heen en weer bellen, was het gelukt. De afgelopen maanden hebben 33 zangers, dansers en muzikanten uit heel het land keihard toegewerkt naar het bedankfeest van de voormalige koningin der Nederlanden. Ook Numidia en haar vader. En het resultaat? Ruim 2,5 miljoen mensen hebben gisteravond op nationale televisie kunnen kijken en luisteren naar een Nederlandse bewerking van het prachtige lied Ralla Buya. Zag je de gezichten van Beatrix, Aboutaleb en koning Willem Alexander tijdens het optreden van Numidia? 2,5 miljoen mensen keken en luisterden naar een lied waarin een eerbetoon aan de Amazigh vrouw wordt gegeven!
Het optreden van Numidia werd ruimschoots onder de aandacht gebracht door individuen op social media. Zelfs het jeugdjournaal interviewde het jonge zangtalent. Maar waar zijn de (Marokkaanse) media instituten in Nederland die bij elke scheet van Wilders moord en brand schreeuwen? Die oproepen tot een boycot of massale protesten als ‘dé Marokkaan of dé Moslim’ in hun ogen onjuist bejegend wordt. Ik merk dat het verdomd moeilijk is om ervoor te zorgen dat juist positieve aspecten belicht worden. Laten we daar nou wat meer energie in stoppen en niet alleen oordelen over anderen. En uitgaan van onze eigen krachten. Iemand schreef laatst: “Als je hoofd niet vertroebeld wordt door het onuitputtelijk oordelen van andere mensen, houd je blijkbaar ruimte over voor hogere kunsten, muzikale talenten en levenslust. En dat siert de Imazighen, voor mij staat deze cultuur voor vrijheid, openheid maar vooral waardigheid.” Helemaal waar. Sterker nog: dit is de boodschap die we moeten uitdragen. Met z’n allen. Mijn belangrijkste ambitie (en van vele anderen) is het tonen en breed uitdragen van de rijke Amazigh-cultuur en hiermee bij te dragen aan meer diversiteit binnen de kunst en cultuursector in Nederland. Enerzijds om tegemoet te komen aan de wensen van een grote culturele groep in Nederland waar nu weinig aanbod voor is, en anderzijds om deze cultuur waarover feitelijk nog maar zo weinig bekend is in Nederland ook kenbaar te maken aan een veel groter publiek. Kennis en uitdragen van je culturele identiteit is niet alleen een handeling. Het is een basis die ervoor zorgt dat jongeren trots zijn op wie ze zijn, waar ze vandaan komen en waar ze uiteindelijk heen willen. En die basis hebben Marokkaanse jongeren hard nodig! Ik zeg hier niet dat alle problemen dan zijn opgelost, maar het is zo belangrijk dat je het wel moet proberen. Met z’n allen; Media, organisaties, individuen..én ouders!
We hebben nog een lange weg te gaan, maar ik geloof erin. Het is een uitdaging die ik, samen met u, graag aanga. Maar eerst gaan we volgend weekend met een hoop leuke mensen naar Parijs. Daar wordt een collectieve Euro-Amazigh weekend georganiseerd voor de Toeareg vluchtelingen uit de Sahel en andere Noord Afrikaanse landen. Marokkaanse Imazighen uit verschillende steden gaan ernaartoe om solidariteit te betuigen aan hen die al jarenlang in onaanvaardbare omstandigheden leven. De wereldwijde Amazigh connectie wordt me steeds duidelijker. En zo hoort het.