Een man die tot een levenslange gevangenisstraf is veroordeeld in een van Marokko’s bekendste processen wegens vermeende samenzwering van terrorisme, is kennelijk al meer dan drie jaar vastgehouden in eenzame opsluiting, zei Human Rights Watch vandaag. Het massaproces waarin hij werd veroordeeld werd ontsierd door ernstige schendingen van de rechten.
Abdelqader Belliraj, een tweeledige Marokkaanse en Belgische burger, zit een levenslange gevangenisstraf uit die grotendeels is gebaseerd op de ‘bekentenissen’ van hem en zijn medebeklaagden, die volgens hen verkregen werden onder politionele marteling. Zijn vrouw vertelde Human Rights Watch dat Belliraj sinds 2016 geen contact meer heeft met gevangenen en sinds 2016 23 uur per dag in zijn cel zit, wat in strijd zou zijn met de normen van de Verenigde Naties inzake de behandeling van gevangenen.
“Het is al erg genoeg als een man een levenslange gevangenisstraf krijgt als gevolg van een gerechtelijke dwaling, maar hem jarenlang in onmenselijke gevangenisomstandigheden houden is als het draaien van het mes,” zei Eric Goldstein , waarnemend directeur voor het Midden-Oosten en Noord-Afrika bij Human Rights Watch. “Abdelqader Belliraj en alle gevangenen in Marokko moeten humaan worden behandeld, en dat omvat ook dagelijks contact met andere mensen.”
Rachida Hatti, de vrouw van Belliraj, die in België woont, mag hem telefonisch spreken. Ze zei dat haar man, die in de gevangenis van Toulal 2 in Meknes zit, sinds mei 2016 slechts één uur per dag zijn cel mag verlaten en dat de autoriteiten hem het contact met zijn medegevangenen ontnemen. “Hij vertelde me dat hij dat ene uurtje uit vaak weigert, want wat heeft het voor zin om als een gek alleen op een binnenplaats te lopen?”
Op 12 november 2019 stuurde Human Rights Watch een brief aan de interministeriële delegatie voor de mensenrechten, een officieel orgaan, met informatie over het isolement van Belliraj. De delegatie zei dat ze de brief hadden doorgestuurd naar de gevangenisadministratie, maar Human Rights Watch heeft geen ander antwoord ontvangen.
De “Belliraj-affaire” bracht nieuws op de voorpagina in Marokko in 2008, toen de toenmalige minister van Binnenlandse Zaken met veel fanfare de arrestaties aankondigde van 35 mannen die beweerden ” een van de gevaarlijkste terroristische organisaties te vormen die onlangs zijn ontmanteld “. aanklachten tegen Belliraj en zijn 34 medeverdachten, waaronder 5 politieke figuren en een tv-journalist, bevatten sinds tenminste 2001 geen concrete handelingen. Bovendien omvatten de aan Belliraj, de vermeende kopman toegeschreven feiten, moorden in België waarvan de Belgische autoriteiten hadden geweigerd om vervolging en een overval in Casablanca waarvoor anderen al waren berecht en veroordeeld.
Verschillende beklaagden, waaronder Belliraj, zeiden dat ze waren ontvoerd en wekenlang incommunicado werden vastgehouden, terwijl ze werden ondervraagd en gemarteld op politiebureaus. Alle beklaagden zeiden dat ze fysiek gedwongen waren of werden misleid om valse bekentenissen te ondertekenen, die later werden gebruikt als het belangrijkste bewijs tegen hen. Noch de rechtbank van eerste aanleg, die ze in 2009 allemaal heeft veroordeeld, noch de rechtbank van beroep, die de veroordelingen in 2010 heeft bevestigd, heeft hun claims wegens marteling onderzocht. Hun straffen varieerden van voorwaardelijke gevangenisstraffen tot leven in de gevangenis.
In juni 2011 bevestigde het Hof van Cassatie de meeste vonnissen maar stuurde zes beklaagden voor nieuwe processen. Vijf werden veroordeeld en één vrijgesproken.
In 2012 verleende koning Mohammed VI gratie aan de journalist, vier van de vijf politieke figuren in de zaak en één gevangene met ernstige gezondheidsproblemen. Twee anderen kregen gratie in 2017 en 17 hebben de gevangenis verlaten nadat ze hun straf hadden uitgezeten. Acht mannen, met straffen variërend van 15 jaar tot leven in de gevangenis, blijven achter de tralies, voor zover Human Rights Watch heeft kunnen bepalen: Belliraj, Mokhtar Lokman, Abdessamed Bennouh, Mohamed Yousfi, Abdellatif Bekhti, Abdellah Rammache, Jamal el- Bey en Redouane el-Khalidi.
De standaard minimumregels van de VN voor de behandeling van gevangenen, ook bekend als de ” Mandela-regels “, definiëren eenzame opsluiting als 22 uur of meer per dag zonder zinvol menselijk contact, en zeggen dat langdurige eenzame opsluiting – meer dan 15 opeenvolgende dagen – wordt overwogen wrede, onmenselijke of vernederende behandeling. Een dergelijke behandeling van gevangenen is krachtens het internationale recht strikt verboden.
De Essex-paper , een leidraad voor die regels opgesteld door experts, definieert “zinvol contact” als “de hoeveelheid en kwaliteit van sociale interactie en psychologische stimulatie die mensen nodig hebben voor hun geestelijke gezondheid.” Het Europees Comité voor de preventie van foltering en Onmenselijke of vernederende behandeling of bestraffing heeft opgemerkt dat “algemeen wordt erkend dat alle vormen van eenzame opsluiting zonder passende mentale stimulatie op de lange termijn waarschijnlijk schadelijke effecten hebben die leiden tot verslechtering van mentale vermogens en sociale vaardigheden.”
De Marokkaanse gevangenisadministratie heeft een geschiedenis van het vasthouden van gevangenen in barre isolatieomstandigheden. Familieleden van Nasser Zefzafi, een leider van grotendeels vreedzame protesten in de restieve Rif-regio, vertelden Human Rights Watch dat Zefzafi gedurende minstens een jaar na zijn overplaatsing naar de Oukacha-gevangenis in Casablanca gedurende 23 uur per dag gedurende 23 uur per dag was verhinderd Toufik Bouachrine, een kritische journalist die was veroordeeld voor seksueel misbruik in een proces waarvan een VN-werkgroep zei dat het was aangetast door gepaste procesovertredingen, werd verhinderd om andere gevangenen te ontmoeten en meer dan een jaar te praten met bewakers nadat hij in Ain El van Casablanca was geplaatst Borja-gevangenis in 2018.
“Hoewel ontsierd door gepaste procesovertredingen, verdwijnen zaken als Belliraj uit het zicht,” zei Goldstein. “Tien jaar na hun oneerlijke proces zitten acht mannen vandaag nog in de gevangenis, waaronder ten minste één in kennelijk onmenselijke omstandigheden. Laten we hun toestand niet vergeten. ‘