‘Men kan ons niet vragen even een grondwet te tweeten’
Ca chauffe au Maroc! Letterlijk, want het is vandaag 30 graden, zomertemperatuur. Maar natuurlijk ook figuurlijk, met alle politieke debatten en demonstraties. Gisteravond was ik op de HEM, waar een rondetafelgesprek plaatsvond over de grondwettelijke hervorming. Op het podium politici van verschillende politieke partijen, de PAM, de PJD, de PPS, de MP en de USFP, vertegenwoordigers van mensenrechtenorganisaties AMDH, Transparency Maroc en het Observatoire amazigh des droits et des libertés, en een jongeman van de 20 februari-beweging. In de zaal veel éminence grise. Wie maakt er een keer een smoelenboek van politiek Marokko? Ik herkende veel gezichten maar kon er geen namen op plakken, erg frustrerend.
De discussie was geanimeerd, om het eufemistisch uit te drukken. Er is veel af te dingen op het poldermodel, maar of de mediterrane manier van communiceren een betere manier is om tot een vergelijk te komen? Voortdurende onenigheid over het aantal minuten spreektijd van de deelnemers, geroep uit de zaal, deelnemers die uit frustratie met de gang van zaken van het podium stappen (om later weer terug te komen), ruzie om de microfoon en mensen die uit frustratie daarover de zaal dreigen te verlaten, wat een goede tactiek bleek te zijn om de microfoon alsnog in handen te krijgen. Muhim, het was dus een gezellig spektakel, maar er werd wel degelijk een inhoudelijke discussie gevoerd.
Najib Chaouki van de 20 februari-beweging vindt dat politieke partijen geen enkele geloofwaardigheid meer hebben. De PPS-er gaf toe dat zijn partij in een impasse was geraakt en dat hij het eigenlijk ook niet meer wist. Hakima El Haiti, een welbespraakte dame van de MP, was het volledig met Chaouki eens: ‘Hoe is het mogelijk dat een vrouw zonder enige politieke ervaring minister wordt?’ Waarmee ze uiteraard aan Yasmina Baddou refereerde, een telg van de Fassi Fihri-clan. Maar El Haiti zei ook dat het aan Marokkanen zelf is om de politieke partijen weer geloofwaardig te maken. Zij probeert dat nu bijvoorbeeld binnen de MP, waarin ze een verkiesbare plaats heeft weten te bemachtigen, ondanks het feit dat ze niet, zoals de gemiddelde MP-er, mannelijk, Berber en van het platteland afkomstig is.
Dan over de grondwet. Volgens El Haiti een historisch keerpunt. De MP vraagt al sinds 2003 om een grondwethervorming, stelde zij. Schampere lachjes van Chaouki. De AMDH nam geen blad voor de mond : ‘Is het normaal dat de bevoegdheden om een ander land de oorlog te verklaren, over het gehele justitiële apparaat, het veiligheidssysteem, enzovoort in handen van één persoon zijn?’ Transparency Maroc drukte het iets voorzichtiger uit: een goede grondwet bepaalt de verdeling van de macht, en is dan de overkoepelende referentie voor iedereen. Als er een duidelijke grondwet is kan en hoeft daar eigenlijk niemand meer boven te staan. Benchekroun van de Istiqlal hield zich op de vlakte en maande tot geduld : ‘Men kan ons niet vragen even een grondwet te tweeten’.
Khalid Hariri van de USFP meende dat een grondwetshervorming weinig zin heeft als die geen veranderingen in de sociaal-economische situatie tot gevolg heeft. Hij stelt dat de wezenlijke vragen van veel Marokkanen niet juridisch, maar praktisch zijn: waarom ben ik een kwart van mijn salaris kwijt aan taxi’s naar mijn werk bij gebrek aan goed functionerend openbaar vervoer? hoe kan ik ervoor zorgen dat mijn ex-man alimentatie betaalt voor onze kinderen? De voorzitter van het panel leek het daarmee eens te zijn, want Hariri kreeg veel spreektijd… Vervolgens werd er nog even ruzie gemaakt over hoe het politieke landschap er ten tijde van de regering-Youssoufi uitzag. Weer terug bij het eigenlijke onderwerp van de avond pleitte Berberactivist Aassid ervoor religie niet te instrumentaliseren in de politiek. Volgens hem zijn er in de Amazighcultuur goede voorbeelden te vinden van wetten waarin universele rechten op een evenwichtige manier tot uitdrukking komen. Daarbij regeert de imam in de moskee, en daarbuiten bepaalt het volk de gang van zaken. Een soort van secularisme dus, dat helemaal niet uit het buitenland hoeft te komen, maar gewoon op eigen bodem gevonden kan worden.
Kortom, het was een interessante avond waarin veel verschillende meningen naar voren kwamen, maar hoe de grondwet eruit moet gaan zien? De politieke partijen moeten de komende week hun voorstellen inleveren bij de commissie die zich over de herziening van de grondwet buigt. Ik denk dat de fracties het dit weekend razend druk zullen hebben.
Rbatiya is de Marokkaanse naam voor een inwoonster van Rabat, de hoofdstad van Marokko. Zij woont sinds 3 jaar in rabat. Haar bedoeling was om een blog met een mix van observaties over Marokko en persoonlijke verhalen te plaatsen.